donderdag 2 juni 2016

16 Mei tot 01 Juni - Rant over 'gezondheid' - Lees deze nog maar 3 x

Duidelijk kan ik niet op een wekelijkse basis alleen iets vertellen over mijn belevenissen in Amerika, voornamelijk omdat mijn stage niet bijzonder snel vooruit gaat. Er gebeurt vanalles, zeker deze laatste weken. Veel overleggen met samenwerkende onderzoekers, veel voorbereiden voor muiswerk en vervolgexperimenten, etc.
Voor mij de perfecte tijd om al mijn vaardigheden toe te passen die ik in de laatste jaren heb opgedaan:
- Time en project management: ik moet nu alle experimenten voor mijn report in 4 weken afmaken, voor ik terugga naar Nederland. Verder wil ik ook van mensen hier fatsoenlijk afscheid nemen. En nog een beetje een redelijk schema hebben voor de dag. Een hoop gepuzzel, maar dat vind ik alleen maar uitdagend, en tot nu toe is alles goed verlopen.
- Stress management: Nu pas merk ik hoe zeer dit belangrijk is, om gewoon te kunnen chillen. Dat doe ik dan ook, misschien meer dan wenselijk is ;). Voornamelijk let ik op mijn interne dialoog: hoe ik over mijn omstandigheden denk en over mijn handelingen ten opzichte daarvan. Ik kan mijzelf in een ware depressie denken, maar net zo snel weer de wolken in. Je snapt wel waarop ik focus :)
- Dieet: wat ik eet blijkt veel impact op mijn energieniveaus en concentratie te hebben. Bulletproof koffie in de ochtend en ik kan makkelijk doorgaan tot halverwege de middag zonder honger of zorgen om eten. Dan thuis lekker veel groentes en een stukje vlees of vis. Heerlijk!
- Slaap: mijn schema is iets anders nu: ik zet mijn wekker niet en slaap tot ik wakker wordt (zover ik in de ochtend geen afspraken heb op het lab) en 's avonds ga ik door tot ik moe wordt (vaak pas rond 11 uur of later.). Als ik dan vroeg moet opstaan, merk ik het wel voor de rest van de dag, maar ik kan lastig in slaap vallen als ik 's avonds te veel nadenk over wat er de volgende dagen/weken op de planning staat, dus dan werk ik gewoon wat langer door (tot 2 uur ofzo). Niet ideaal, maar het werkt opzich goed voor mij op dit moment.

Dus, 1 van de redenen waarom blogposts nu wat minder frequent zijn, is het ontbreken van een interessant onderwerp. Ik heb niet bijzonder veel te vertellen over mijn stage op dit moment, zoals ik al zei. 
Gelukkig komt daar de Nederlandse media met het nieuwste schandaal/claim/opmerking, waar ik lekker over kan nadenken. De TV-kijkers onder ons (ik ben daar niet 1 van, zal zo wel duidelijk zijn waarom) die graag naar NPO programmas kijken, zullen misschien vorige week de aflevering van het programma 'Broodje gezond' hebben gezien over sinaasappelsap/vruchtensap en hoe 'gezond' dit echt is voor je. Ik heb daar een paar gedachtes over, die ik vrijelijk op mijn blog ga delen met jullie. *evil laugh*. Ga lekker zitten en geniet.
Disclaimer: ik kijk geen TV. Ik ben een biomedisch wetenschapper in opleiden met een buitengewone passie voor het menselijk lichaam die regelmatig (lees dagelijks meerdere uren) naar filosofie en biohacking podcasts luistert.
With that in mind...

Mijn gedachtes over gezondheid en algemene media, in mijn ervaring.
Ongeveer een jaar geleden ben ik voor het eerst echt gaan nadenken over wat een gezond dieet inhoud. Nu was het voor mij al snel duidelijk dat mijn persoonlijke dieet (de dingen die ik eet) op basis van wetenschap zou worden bepaald: ik zou in de literatuur gaan onderzoeken welk dieet ziektes kan voorkomen. Een paar maanden geleden vond ik het concept van biohacking, dat verder daarin gaat en waarbij dieet gezien wordt om een manier om prestatievermogen te verbeteren. 
Wat is nu het verschil hiertussen? 
Aan de ene kant: het voorkomen van ziektes
Aan de andere kant: optimale prestatie.
Ik zie het zo: optimale prestatie veronderstelt het voorkomen van ziektes. Ziektes zijn logischerwijs belemmerend voor optimale prestatie, dus een dieet dat focust op optimale prestatie focust daarbij automatisch op het voorkomen van ziektes.
Hoe veel mensen denken op die manier over dieet? Geen idee, eerlijk gezegd. Ik weet wel dat ik vroeger dacht over dieet als een 'tijdelijk aangepast etenspatroon'. Nu denk ik erover als: de dingen die ik regelmatig eet. Weer een andere mindset, dus. 

Mijn eigen dieet (de dingen die ik eet) gaat nu uit van dingen waar ik me goed bij voel. Ik heb de laatste weken veel minder gegeten dat mogelijk (volgens wetenschappelijke bronnen) problemen kan leveren voor sommige (of alle) mensen die het eten. Problemen zoals: slaapproblemen, energie schommelingen/tekort, concentratie problemen, slechte huid, slechte stoelgang, allergieen, honger, etc. Dit zijn vaak symptomen waar mensen gewend aan raken en het niet langer zien als een probleem. Honger, bijvoorbeeld, voel ik niet meer, sinds ik anders ben gaan eten. Wat eet ik nu? Groentes, boter, eieren, gehakt, vis. Zo dicht mogelijk bij de bron. Niet verwerkt, niets toegevoegd. Maar ook geen granen, geen zuivel. Mijn energie en conctratie zijn veel verbeterd sinds ik zo ben gaan eten en dit is slechts het begin van de ideeen die ik heb opgedaan sinds het horen van dit concept van biohacking.

Het belangrijkste dat veranderd is, is de betekenis van het woord: gezondheid. Zoals ik al zei, dat kan verschillend geinterpreteerd worden. Wanneer is iets gezond? Wat is de standaard? Is iets gezond als je er niet ziek van wordt? Of als je er ziektes mee voorkomt? Of als je er optimaal me presteert? 
Mijn standaard vraag nu, als iemand iets 'gezond' noemt, is 'waarom?'. En dan blijf ik doorvragen, met aandacht op de biologische achtergrond van de titel 'gezond'. Wat vinden wij gezond? En wat is de schaal waarop we werken? Denken we aan optimale prestatie, of alleen maar aan niet gelijk ziek worden?

De relevantie van deze vragen is duidelijk geworden aan de hand van een aantal TV-programmas die ik de laatste tijd heb gezien en de zoveelste gezondheids claim die ik heb gehoord. Dat wil niet zeggen dat de claim incorrect is. Als wetenschapper kan ik dat pas beoordelen als ik het bewijs heb gezien, en dat heb ik nog niet onderzocht in zoverre dat ik hierover kan rapporteren. Dit is slechts mijn mening vanuit wat ik de laatste tijd aan informatie heb gevonden en vanuit mijn basiskennis opgedaan tijdens mijn studie. 
Om de laatste aflevering van 'Broodje gezond' als voorbeeld te nemen, over vruchtensappen. (BTW: handig om de aflevering eerst te kijken). 
Kort samengevat, de claim is dat vruchtensap, in het bijzonder sinaasappelsap, net zo veel suiker bevat als Cola of frisdrank en daarom niet zo gezond is als mensen denken. Laten we dat even goed bekijken.
Vragen komen in mij op zoals:
- Waarom is suiker ongezond?
- Zit dezelfde suiker in vruchtensap en in frisdrank?
- Waarom denken/dachten we dat sinaasappelsap gezond is/was?
- Wat bedoelen we sowieso met gezond in deze context?

Genoeg om te onderzoeken en sommige vragen worden ook in de aflevering beantwoordt. Er worden experts over ondervraagd, artsen en onderzoekers. Die weten natuurlijk waar ze het over hebben *ahum, dat is een andere discussie, voor een later moment ;)*.

In ieder geval lijkt 'gezond' in deze context voornamelijk 'niet ziek worden' of 'voorkomen van ziektes' te zijn. Suiker wordt aangedragen als de oorzaak van veel ouderdoms/welvaartsziektes zoals diabetes type II en overgewicht/obesitas. Dit wordt verklaard doordat suiker zoals in frisdrank veel pieken in insuline veroorzaakt die op lange termijn het lichaam minder gevoelig maken voor insuline, waardoor suikerziekte ontstaat. 
Klinkt logisch en lijkt ook te kloppen met wat ik hierover weet. En makkelijk ook, zo!
Maar als het zo is dat suiker diabetes type II, overgewicht en andere welvaartsziektes veroorzaakt, waarom schrijft de arts dan geen dieet voor, maar medicijnen? (andere discussie weer, he Cecile ;) )

Wat zou mijn studie toch makkelijk zijn als het echt zo simpel was. Als we de hele wereld van diabetes type II konden genezen door simpelweg geen suiker meer te eten. Maar helaas, er komt nog veel meer bij kijken en de problemen liggen dieper dan suiker/eiwit/vet. Als we zouden kijken naar wat er allemaal 'slecht is voor de gezondheid', dan zou je niets meer kunnen eten. 
Een paar elementen die voor mij relatief nieuw zijn om te overwegen als het gaat om voedsel:
- Waar komt het vandaan? Hoe is het verbouwd?
- Wat heeft mijn eten gegeten?
- Op welke grond hebben de groentes gegroeid?
- Wat is er toegevoegd aan mijn eten? Hormonen, antibiotica, pesticiden, genen (GMO's)?
- Hoe lang sinds de oogst? Hoe vers is het product echt?
- Wat zit er nu ECHT in mijn eten? Welke vitaminen, mineralen, sporenelementen?
- Waarin is het eten verpakt en hoe kan het zo lang bewaard worden?

Een van de opmerkingen die in mijn onderzoek meer en meer terugkomt, is dat ons eten minder voeding geeft dan een eeuw geleden. Een grotere hoeveelheid voedsel wordt geleverd, maar minder voeding per gram of volume. Zoals voor aardbeien: die kleine hollandse aardbeien zijn veel zoeter dan die grote aardbeien uit spanje. Waarom? Water, onder andere. Dan lijkt de spaanse aardbei meer te zijn, maar je koopt alleen maar water. Waarom zou dit niet gelden voor andere voedingsstoffen zoals vitaminen?
Doe eens een experiment: vergelijk een hoogwaardig (duur) vleesproduct met de supermarkt goedkoopste variant. Hoe verschilt de smaak? Hoe verschilt de verzadigdheid na het eten hiervan?
Ik heb dit duidelijk ervaren met eieren, waarbij het verschil duidelijk zichtbaar is. Neem de standaard goedkope 24 per verpakking eieren en vergelijk met de 6 per verpakking biologische, kip-kan-doen-wat-ze-wil eieren. Kijk naar hoe de schaal breekt, kijk naar de kleur van de dooier, proef het verschil. Ik kan hier in de winkeln 10 eieren voor 8 dollar krijgen, of 24 voor dezelfde prijs. Waar zit het verschil?

Wat mijn punt vooral is, is dat het niet zo simpel is als we graag zouden willen denken. Er zijn enorm veel variabelen die meespelen in gezondheid:
- Voeding
- Slaap
- Stress
- Mindset
- Genen
- Omgeving
- Sport/beweging, om er maar een paar te noemen.

Hey, wat grappig dat er maar 1 bij zit die niet direct onder onze controle valt: genen. De rest, daar hebben we invloed op. 

OK, nog een tangent over calorien. Zeer belangrijk. Ik bedoel maar, waarom zouden ze anders op de verpakking van eten staan? *ahum*
Wat is een calorie nu precies? Vraag dat maar aan de natuurkundige. Even kort googlen: een kilocalorie (1000 calorien) = de hoeveelheid energie die nodig is om 1 kg water (ongeveer 1 liter) met 1 graad celsius te verwarmen. Cool, awesome, dat doet mijn lichaam veel, kilo's water verwarmen ....
Misschien niet precies dat, maar natuurlijk moet mijn lichaamstemperatuur in stand gehouden worden.
Maar mijn vraag blijft wel, hoe relevant is het nu echt om te weten hoe veel energie opgewekt kan worden (in theorie) uit het voedsel dat wij eten. Ik stel me voor: een scheikundig experiment, waarbij we eten gebruiken als brandstof om water te doen koken. Daar is het misschien relevant. 
O MIJN GOD, Dagmar! Wat zeg je nu! Calorien zijn het meeste belangrijke aspect van eten ooit! Als we meer calorieen eten dan verbranden dan komen we aan! De manier om af te vallen is om minder te eten dan we bewegen! Dat weet iedereen toch!
*lacht, zachtjes, want het is hier 12 uur 's avonds* 
Hierbij gaan we ervanuit dat de voedingstoffen uit voedsel 1 op 1 in ons lichaam worden opgenomen (hoe weet je dat?) en dat we precies kunnen meten hoeveel calorieen we verbruiken (hoe doe je dat?) en dat het lichaam energie superefficient gebruikt (is dat zo?) en dat alles dat resteert direct wordt opgeslagen (is dat zo?)
Dus wat weten we nu echt? Dit is wat mij logisch toeschijnt: als we precies moeten weten hoeveel calorieen we eten om te voorkomen dat we overgewicht krijgen, hoe deden mensen dat dan voor we scheikunde en natuurkunde hadden? Duidelijk had niet iedereen overgewicht. En als het zo simpel is als minder calorieen eten en meer bewegen, dan kunnen we afvallen op een dieet van frisdrank, of helemaal niets eten, toch? Of is het toch complexer dan dat?
De balans van energie via voeding en beweging is, zoals gewoonlijk, te simpel gezien. Iets dat mij opvalt nu, en dat voor mij ook een redelijk nieuw concept is, is dat ons lichaam stiekem heel slim en goed-ontworpen is. Goh, nooit gedacht, aangezien de mens zo ongeveer het meest succesvolle dier ooit in evolutie is. 
Dat komt heus niet allemaal doordat onze hersenen buitenproportioneel groot zijn ten opzichte van ons lichaam. Want hoe veel wordt er achter de schermen geregeld? Of zijn we veel aandacht kwijt aan het regelen van onze hartslag, ademhaling, bloedsuiker, vertering, 1 op 1 spieraansturing van skeletspieren, lopen, fietsen, praten, eten, etc etc etc. (en nog 1000 x of meer). Er zijn zo veel lichaamsprocessen die automatisch geregeld worden, waar wij onze aandacht niet aan hoeven te weiden. Dat wordt al geregeld door ons lichaam. Nu, waarom kan onze lichaam alles behalve regelen hoe dik we zijn? In de hele evolutie, zou er echt geen enkele regulatie zijn van lichaamsgewicht op een evolutionair voordelige manier? Wat is nu echt het probleem hier?
Zou het kunnen dat ons lichaam geheel in staat is om ons lichaamsgewicht te regelen? Zou het kunnen dat we deze regulatie verwoesten met wat we eten? Zou het kunnen dat ons lichaam niet is aangepast op het soort voedsel dat we nu eten (dat we slechts recentelijk zijn gaan eten als mensheid)?
Vast wel eerder gehoord, deze vragen. Ik denk gelijk paleo. Maar voor 1 seconde, schuif die vooroordelen die nu opkomen aan de kant en bekijk het bewijs. Bekijk de argumenten en het wetenschappelijke onderzoek. 
Mijn eerste vraag die ik nu stel als iemand iets 'gezond' noemt, is 'waarom?'

Voor de duidelijkheid, mijn frustratie, zoals ik die hier kan uiten, ligt niet bij een persoon in het bijzonder. Eerder, bij het aannemen van claims zonder dit te onderzoeken. Natuurlijk, niet iedereen heeft hier tijd voor en interesse in zoals ik dat heb, maar dit gaat verder dan 'gezondheid'. De media spreekt zichzelf voortdurend tegen en men weet niet meer wat ze moeten geloven. De oplossing lijkt zo eenvoudig: denk na en eet wat goed voelt. Dat werkt voor mij. Ik weet bij lange na niet zo veel over dieet / eten / etc als ik zou willen, maar ik weet iets meer, iets iets iets iets iets meer. 
De essentie is: wie weet er nu echt meer over wat gezond is dan jijzelf? Wie kent jouw lichaam beter? Wie voelt wat jij voelt? In ieder geval geen random persoon op TV, in de krant, op de radio, op het internet. Waar anders kunnen we vanuitgaan, als we onszelf niet kunnen vertrouwen?

Mijn frustratie is mijn motivatie, mijn passie, mijn Life Purpose. Dit is mijn doel, mijn visie. 
Wat is het bewijs? Wat is het onderzoek? Wat weten we echt en wat is er verzonnen/bedacht/wishful thinking? En hoe kan iedereen hiervan op de hoogte gesteld worden?

"You want to live, but tell me, is the kind of life you lead really any different from being dead?" - Seneca